Wat betekent 5 eyes, 9 eyes, 14 eyes?

Je bent de termen 5 eyes, 9 eyes en 14 eyes misschien weleens tegengekomen in relatie tot privacy en veiligheid. Deze woorden beschrijven elk een groep of alliantie, die bestaat uit verschillende landen die samenwerken om allerlei inlichtingen te verzamelen en met elkaar te delen. Maar wat houdt het nu precies in, waarom bestaan deze samenwerkingsverbanden en wat doen ze?

Landen en intelligence

Zowel 5 eyes, 9 eyes als 14 eyes representeren elk een groep landen waarin intelligence centraal staat. Elke groep is op een iets andere manier ontstaan en het doel van de verschillende allianties is niet 100% gelijk.

5 eyes samenwerkingsverband

De 5 eyes is het samenwerkingsverband van landen dat na de Tweede Wereldoorlog (vermoedelijk in 1947 of 1948) door het geheime UKUSA-akkoord gevormd werd. Deze 5 landen zijn Australië, Canada, Nieuw-Zeeland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten.

9 eyes-landen intelligence uitwisseling

Als je de James Bond-film Spectre gezien hebt, kun je je de term 9 eyes misschien wel herinneren, aangezien deze alliantie daarin voorkomt. Ook 9 eyes staat voor een groep landen die intelligence met elkaar uitwisselt, bestaande uit de 5 eyes-landen plus Denemarken, Frankrijk, Nederland en Noorwegen. De 4 aanvullende landen naast 5 eyes worden ook wel ‘derde partij-landen’ genoemd, third parties. Ondanks dat deze third parties onderdeel zijn van deze alliantie, zijn ze niet vrijgesteld van spionage door de first party-landen. De mogelijkheden om inlichtingen uit te wisselen van het 9 eyes-verbond zijn wat beperkter en de samenwerking is wat minder hecht.

14 eyes landen SIGINT Senior of Europe

In tegenstelling tot wat je misschien zou denken, is 14 eyes niet een uitbreiding van 9 eyes plus 5 andere landen. Het is een alliantie met een ander doel, namelijk het coördineren van de uitwisseling van met name militaire inlichtingen. De officiële naam is SIGINT Seniors of Europe (SSEUR) en bestaat uit de 9 eyes landen plus Duitsland, België, Italië, Spanje en Zweden.

Wat is de achtergrond?

De 5 eyes-alliantie is oorspronkelijk begonnen als verbond tussen de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk om buitenlandse overheden zoals de voormalige USSR te bespioneren. Daarna groeide het verbond uit in zowel aantal als in doel en kwam binnenlands toezicht centraler te staan. Zo vormde het samenwerkingsverband de basis van ECHELON, een serie van elektronische spionagestations dat communicatie via satellieten dat per telefoon, fax en computers plaatsvindt kan onderscheppen. Niet alleen van overheden, maar ook van burgers. Later vindt communicatie plaats via glasvezelkabels, hetgeen lastiger te onderscheppen is, maar de bondgenoten intussen ook bedreven in zijn. Het bestaan van de allianties is zeker vanaf de jaren ’90 niet onopgemerkt gebleven bij het publiek, maar werd pas wereldwijd op grote schaal bekend na de Snowden-onthullingen in 2013.

Wat doen ze precies?

De 5 eyes- en 9 eyes-landen kunnen én mogen communicatie tussen en inlichtingen over zowel burgers als overheden onderscheppen en met elkaar delen. De data die onderschept wordt heet in de inlichtingenwereld overigens Signals Intelligence, SIGINT. Van oorsprong is het natuurlijk niet bedoeld om jouw privacy te schenden, maar om Signals Intelligence te verzamelen om bijvoorbeeld criminaliteit en terrorisme tegen te gaan. Toch is natuurlijk het idee dat al deze landen jouw persoonlijke communicatie via bijvoorbeeld de telefoon, Skype of e-mail kunnen inzien niet prettig, ook al heb je niets te verbergen. Jouw communicatie kan worden beluisterd of bekeken en mag gedeeld worden met andere landen waarvoor geen toestemming vereist is. Zo kan een land bijvoorbeeld ook eigen wetgeving omzeilen en een ander land vragen inlichtingen te verzamelen en met hun te delen.

Je privacy zoveel mogelijk waarborgen met VPN

Hoewel het praktisch onmogelijk lijkt om je te wapenen tegen spionage van de verschillende inlichtingendiensten, kan een VPN je toch helpen je privacy zoveel mogelijk te waarborgen. Als je een VPN-dienst kiest die buiten de jurisdictie van de 5 eyes-, 9 eyes- en 14 eyes-landen valt, minimaliseer je de kans om bespioneerd te worden aanzienlijk. Providers in deze landen worden niet verplicht om op welke manier dan ook data te loggen of toegang te verstrekken tot de encryptie. Je moet dan een VPN kiezen die niet in één van de 5 eyes-, 9-eyes of 14 eyes-landen gelokaliseerd is. Voorbeelden zijn Cyberghost, NordVPN en ExpressVPN. Zo ben je in elk geval enigszins beschermd tegen het wakend oog van de 5 eyes, 9 eyes en 14 eyes-allianties.